Εκλογικό δικαίωμα

Δικαίωμα ψήφου έχει κάθε πολίτης της Δημοκρατίας ή πολίτης άλλου κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συμπληρώνει το 18ο έτος της ηλικίας του μέχρι και την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών, νοουμένου ότι έχει εγγραφεί στον αντίστοιχο εκλογικό κατάλογο (βλ. περισσότερες πληροφορίες στην ενότητα «Γενικά»).

Ώρες ψηφοφορίας

Η ψηφοφορία διεξάγεται άμεσα και μυστικά. Αυτή αρχίζει η ώρα 7.00 π.μ. και διακόπτεται για μια ώρα, στις 12.00 το μεσημέρι. Επαναρχίζει η ώρα 1.00 μ.μ. και συνεχίζεται κανονικά μέχρι τις 6.00 μ.μ. Σημειώνεται πως, στην περίπτωση που παραστεί ανάγκη, ο προεδρεύων υπάλληλος μπορεί, κατά την απόλυτη κρίση του, να παρατείνει τις ώρες ψηφοφορίας στο εκλογικό του κέντρο μέχρι και τα μεσάνυκτα, νοουμένου ότι υπάρχουν εκλογείς έξω από αυτό, οι οποίοι αναμένουν να ψηφίσουν.

Αναγνώριση εκλογέα

Ο εκλογέας, για να γίνει δεκτός στο εκλογικό κέντρο και να δοθεί σ' αυτόν ψηφοδέλτιο για να ψηφίσει, θα πρέπει:

(α) Να είναι εγγεγραμμένος στο σχετικό εκλογικό κατάλογο του οικείου εκλογικού κέντρου. Στην περίπτωση που είναι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο άλλου εκλογικού κέντρου, θα καθοδηγηθεί από τους υπεύθυνους της εκλογής ώστε να αποταθεί στο κατάλληλο εκλογικό κέντρο και να ψηφίσει.

Αν ένα πρόσωπο, που κατέχει τα εκλογικά προσόντα, παρέλειψε να φροντίσει έγκαιρα για την εγγραφή του στον εκλογικό κατάλογο, είναι άσκοπο να συζητά με τους υπεύθυνους του εκλογικού κέντρου. Η διαδικασία για την κατάρτιση του εκλογικού καταλόγου λήγει αρκετά πριν την ημέρα των εκλογών και καμία αλλοίωση ή διόρθωση του καταλόγου μπορεί να γίνει είτε με την προσθήκη ή την αφαίρεση του ονόματος οποιουδήποτε εκλογέα στον εκλογικό κατάλογο. Ο Προεδρεύων υπάλληλος του εκλογικού κέντρου δεν έχει οποιοδήποτε δικαίωμα να προβεί σε διορθώσεις του εκλογικού καταλόγου. Η εργασία αυτή συντελείται πολύ προηγουμένως από την Υπηρεσία Εκλογών του Υπουργείου Εσωτερικών.

Σημειώνεται πως, σε περίπτωση απώλειας ή φθοράς του εκλογικού βιβλιαρίου, ο εκλογέας μπορεί να το αντικαταστήσει, υποβάλλοντας σχετική αίτηση στον οικείο Έπαρχο ή την Υπηρεσία Εκλογών του Υπουργείου Εσωτερικών. Αίτηση για αντικατάσταση του εκλογικού βιβλιαρίου λόγω απώλειας, μπορεί να υποβληθεί μέχρι και την προηγουμένη των εκλογών.

Ψηφοδέλτια

Tα ψηφοδέλτια, τα οποία είναι ενιαία για ολόκληρη την επικράτεια της Δημοκρατίας, εκτυπώνονται σε χαρτί ασφαλείας και περιέχουν σε χωριστή αριθμημένη στήλη τους συνδυασμούς και τους μεμονωμένους / ανεξάρτητους υποψήφιους.

H εμφάνιση των κομμάτων στα ψηφοδέλτια γίνεται κατά αλφαβητική σειρά, προτασσόμενων των αυτοτελών κομμάτων και ακολουθούν οι συνδυασμοί συνασπισμών κομμάτων, οι συνδυασμοί ανεξαρτήτων και στο τέλος οι ανεξάρτητοι / μεμονωμένοι υποψήφιοι.

Στη στήλη κάθε συνδυασμού, πάνω από το όνομά του, εκτυπώνεται το έμβλημά του, αν δηλωθεί και κάτω από το όνομα του συνδυασμού παρατίθενται τα ονόματα των υποψηφίων του, με βάση την αλφαβητική σειρά του επωνύμου τους. Δίπλα από το όνομα κάθε υποψηφίου, σχηματίζεται ένα τετράγωνο, στο οποίο ο εκλογέας μπορεί, στην περίπτωση που το επιθυμεί, να σημειώσει σταυρό προτίμησης.

Επίσημη σφραγίδα στα ψηφοδέλτια

Όλοι ανεξαίρετα οι εκλογείς θα πρέπει να ελέγξουν τα ψηφοδέλτιά τους και να βεβαιωθούν ότι αυτά είναι κατάλληλα σφραγισμένα με την επίσημη σφραγίδα της Δημοκρατίας, πριν αποσυρθούν στον ειδικό θάλαμο ψηφοφορίας για να ψηφίσουν, καθώς, σε αντίθετη περίπτωση, θεωρούνται άκυρα και δεν θα ληφθούν υπόψη κατά την καταμέτρηση.

Τρόπος ψηφοφορίας

Κάθε εκλογέας έχει δικαίωμα να ψηφίσει μια φορά μόνο. Οι επί καθήκοντι υπάλληλοι στο εκλογικό κέντρο παραδίδουν σε κάθε εκλογέα ένα ψηφοδέλτιο, κατάλληλα σφραγισμένο. Τα ψηφοδέλτια διπλώνονται σαν φυσερό, κατά τρόπο που να ανοίγονται και να διπλώνονται για εύκολη χρήση από τους εκλογείς κατά την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος.

Με τη λήψη του ψηφοδελτίου, ο εκλογέας εισέρχεται στο θάλαμο ψηφοφορίας και σημειώνει μυστικά, με πέννα χρώματος μπλε ή μαύρου, το καθορισμένο σημείο, δηλ. «Χ» ή «+» ή «√», μέσα στο τετράγωνο που βρίσκεται κάτω από τη στήλη του συνδυασμού, ή δίπλα από το όνομα του μεμονωμένου υποψήφιου της προτίμησής του. Οι εκλογείς δεν έχουν δικαίωμα επιλογής υποψηφίων από διαφορετικούς συνδυασμούς. Μπορούν να ψηφίσουν είτε ένα συνδυασμό, έστω και αν ο συνδυασμός της επιλογής τους έχει λιγότερους υποψήφιους από τον αριθμό των εδρών που αναλογούν στην Δημοκρατία, ή ένα μόνο ανεξάρτητο μεμονωμένο υποψήφιο. Ο εκλογέας δεν μπορεί να ψηφίσει ταυτόχρονα τον συνδυασμό της επιλογής του και οποιονδήποτε άλλο ανεξάρτητο υποψήφιο, καθώς, σε τέτοια περίπτωση, το ψηφοδέλτιό θα είναι άκυρο.

Σταυροί προτίμησης

Σε περίπτωση που ο εκλογέας αποφασίσει να ψηφίσει κάποιο συνδυασμό μπορεί, επιπρόσθετα, να εκδηλώσει την προτίμησή του σε ορισμένο ή ορισμένους υποψήφιους του συνδυασμού της εκλογής του, σημειώνοντας σταυρό ή σταυρούς προτίμησης μέσα στα μικρά τετράγωνα δίπλα από το όνομα του κάθε υποψήφιου. Oι σταυροί προτίμησης δεν πρέπει να είναι περισσότεροι από δύο (2).

Tονίζεται ότι το δικαίωμα του εκλογέα να σημειώσει σταυρό ή σταυρούς προτίμησης, σε υποψήφιους του συνδυασμού της εκλογής του, δεν είναι υποχρεωτικό.

Αν ο εκλογέας σημειώσει περισσότερους σταυρούς προτίμησης, από όσους προβλέπεται, αυτοί θα αγνοηθούν. Tο ψηφοδέλτιο, σε τέτοια περίπτωση, θα θεωρείται έγκυρο και θα λογίζεται ως κομματική ψήφος, υπέρ του συνδυασμού στον οποίο σημειώθηκαν οι σταυροί προτίμησης, νοουμένου ότι δεν ψηφίστηκε άλλος συνδυασμός ή μεμονωμένος υποψήφιος.

Πώς ψηφίζουν οι τυφλοί

Ο προεδρεύων υπάλληλος μπορεί να εξηγήσει τον τρόπο εκλογής σε οποιοδήποτε εκλογέα, αποφεύγοντας επιμελώς κάθε ενέργεια ή κίνηση που μπορεί να εκληφθεί ως συμβουλή ή οδηγία υπέρ ορισμένου υποψηφίου.

Ο τυφλός ή κάθε πρόσωπο με φυσική ανικανότητα που είναι εκλογέας, μπορεί να ψηφίσει μόνος του, αν το επιθυμεί, δηλώνοντας απλώς στον προεδρεύοντα υπάλληλο ότι είναι σε θέση να ψηφίσει μόνος του. Εκλογέας ο οποίος, λόγω τυφλότητας ή άλλης φυσικής ανικανότητας δεν μπορεί να ψηφίσει, μπορεί να ζητήσει από τον προεδρεύοντα υπάλληλο, στην παρουσία ενός από τους βοηθούς του εκλογικού κέντρου ή από οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο της απόλυτης εμπιστοσύνης του, να τον βοηθήσει στην άσκηση του εκλογικού του δικαιώματος, σύμφωνα με την επιθυμία του.

Αλλαγή ψηφοδελτίου λόγω φθοράς καταστροφής του

Πρέπει να τονισθεί ότι ο εκλογέας οφείλει να είναι πολύ προσεκτικός, για να μην καταστρέφει από αμέλεια το ψηφοδέλτιο του. Αν όμως από απροσεξία το καταστρέψει, μπορεί να το επιστρέψει στον προεδρεύοντα υπάλληλο ο οποίος οφείλει να δώσει στον εκλογέα άλλο ψηφοδέλτιο, για να μπορέσει να ψηφίσει κανονικά. Τα φθαρμένα ψηφοδέλτια ακυρώνονται και φυλάσσονται από τον προεδρεύοντα υπάλληλο σε ειδικό φάκελο.

Μυστικότητα της ψήφου

H ψηφοφορία είναι μυστική και για τη διασφάλιση της μυστικότητας της ψήφου λαμβάνονται τα δέοντα μέτρα. Σε κάθε εκλογικό κέντρο υπάρχουν ειδικοί θάλαμοι ψηφοφορίας, όπου ο εκλογέας μπορεί να ασκήσει ελεύθερα και άμεσα, με κάθε μυστικότητα, το εκλογικό του δικαίωμα.

Άλλα μέτρα για διασφάλιση της μυστικότητας της ψήφου

Οι θάλαμοί ψηφοφορίας τοποθετούνται με τρόπο που να επιτρέπει στους εκλογείς να ψηφίζουν χωρίς τη θέα των επί καθήκοντι υπευθύνων των εκλογικών κέντρων. Οι αντιπρόσωποι των κομμάτων βρίσκονται σε κάθε εκλογικό κέντρο για να παρακολουθούν την εκλογική διαδικασία και δεν έχουν δικαίωμα να παρεμβαίνουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο σ’ αυτή.

Αφού ο εκλογέας ψηφίσει, διπλώνει το ψηφοδέλτιο του και το ρίχνει ο ίδιος μέσα στην κάλπη, χωρίς να γίνει αντιληπτό από κανένα τι ψήφισε.

Απαγορεύεται στον εκλογέα να σημειώσει στο ψηφοδέλτιο οποιοδήποτε άλλο σημείο, εκτός από τα καθοριζόμενα από το Νόμο κατάλληλα σημεία που είναι είτε το «Χ» ή «+» ή «√». Απαγορεύεται ο σχηματισμός οποιουδήποτε άλλου σχήματος ή γράμματος ή αριθμού με το οποίο μπορεί να αναγνωρισθεί η ταυτότητα του εκλογέα.

Απαγορεύεται η αφαίρεση οποιουδήποτε ουσιώδους μέρους ή το σχίσιμο του ψηφοδελτίου.

Με τις πιο πάνω ρυθμίσεις σκοπείται η προστασία των εκλογέων από τυχόν πιέσεις ή/και ανεπιθύμητες παρεμβάσεις, που έχουν ως στόχο τον επηρεασμό των ψηφοφόρων να ψηφίσουν παρά τη θέλησή τους συγκεκριμένο συνδυασμό ή υποψήφιο. Σε τέτοια περίπτωση, τα ψηφοδέλτια θεωρούνται άκυρα.